تیلون دادن، آرنگ سازی و گیرماسه (تیره‌گری و روشنگری آب) دو شگرد کم‌تر شناخته‌شده در کشاورزی سنتی ایران

کشاورزان این مناطق معتقدند آب گل‌آلوده اولاً دیرتر تبخیر می‌شود، ثانیاً سریع‌تر روی زمین کار می‌کند (در کرت و جوی حرکت می‌کند)، ثالثاً دیرتر و کم‌تر در زمین فرود می‌رود، و رابعاً زمین‌های ریگ‌بوم و شنی را اصلاح و به‌منزله کود عمل می‌کند.   واقعیت این است که گل‌رسی غیر قابل‌نفوذ است و آبیاری پیوسته زمین‌های سبک و ریگ‌بوم به این شکل سبب می‌شود که لایه‌هایی از گل رس در میان شن‌ها و منافذ زمینی تشکیل شود و همچنین هزاران کوزه و قلک مینیاتوری آب را در خود ذخیره سازد و از نفوذ آب به لایه‌های زیرین جلوگیری کند.   از آن‌جا که دانش عامیانه یکی از گنجینه‌های فرضیات علمی است، بر مؤسسات پژوهشی و دانشکده‌های کشاورزی و وزارتخانه‌های مربوط به آن است که درباره این فرضیات کار کنند و آن‌ها را به‌صورت آزمایشگاهی به بررسی بکشند. چه‌بسا این تجربیات بتواند در آینده نزدیک برای کشور ما و کشورهای کم‌آب جهان مفید واقع گردد. اگرچه ممکن است اصطلاحاتی همچون "آب از سر تیره بودن، آب از بُنه تیره بودن"